De 25 van Bert, een kwarteeuw in cinema: 18) ‘Mandy’
Nu 2025 eraan komt, is het tijd om even achterom te kijken. Filmrecensent Bert Potvliege presenteert de vijfentwintig films die hem de afgelopen kwarteeuw het meest beroerden. Een half jaar lang, tot eind december, neemt hij wekelijks de volgende film in de rangschikking onder de loep. Duik mee met hem in al het moois dat Vrouwe Cinema ons geschonken heeft. Deze week, nummer 18: ‘Mandy’ (Panos Cosmatos, 2018)
HEAVY METAL VALENTINE
Soms begrijp ik niet hoe distributeurs te werk gaan. Afgelopen jaren meenden ze dat toppers als ‘The Lighthouse’ en ‘Red Rocket’ geen bioscooprelease verdienden. In 2018 hebben ze ons dat gelapt met het niet verschijnen van ‘Mandy’, de tweede langspeler van de door een eigenaardige visie getormenteerde Panos Cosmatos. Het is zonde dat deze ons onthouden werd, want de film is een clusterfuck van een koortsdroom (en ondertussen wel te vinden via streaming). Eens je de wereld van Cosmatos binnenstapt, verteren psychedelica je tot er niets meer van je overblijft.
Panos Cosmatos is de zoon van George P. Cosmatos, regisseur van fletse 80s actiefilms als ‘Rambo: First Blood Part II’, waardoor ik geloof dat de appel wél ver van de boom kan vallen. Wat zoonlief op het scherm brengt, is van een andere orde dan het werk van zijn vader. Met een visuele benadering die voluit mikt op magische en duistere sferen, zuigt de cineast je mee naar oorden waar film je murw slaat. Hij gebruikt intense kleurfilters, een uitgekiende trage opbouw en een soundtrack vol synths. ‘Mandy’ is een bloedbad dat zich afspeelt in een mythologisch landschap dat bevolkt wordt door neurotische personages.
LSD in de Ardennen
In een licht alternatieve versie van 1983 treffen we Red (Nicolas Cage) & Mandy (Andrea Riseborough), twee mensen die rust gevonden hebben bij elkaar. Het koppel leidt een teruggetrokken bestaan in de bossen – de film werd dicht bij huis gedraaid, in de Belgische Ardennen. Hij rooit bomen. Zij werkt in een winkel en tekent in haar vrije tijd. Het zijn gekneusde zielen die houden van elkaar en hun tijd graag samen spenderen. Hun glazen slaapkamer biedt zicht op een immense sterrenhemel. Ze keuvelen over welke planeet hun favoriet is. Op mooie avonden maken ze een kampvuur bij het meer. Het litteken op het gezicht van Mandy spreekt over een woelig verleden, dat afgesloten werd. Het is een thuis waar niks moet, behalve het delen van leven en liefde.
Het lot neemt een vreemde wending wanneer de paden van Mandy en sekteleider Jeremiah (Linus Roache) kruisen. De man is betoverd door haar schoonheid en gebiedt zijn volgelingen, een groep trawanten die omschreven wordt als LSD Jesus freaks, haar te gaan halen. Met behulp van The Horn Of Abraxas breken ze in bij het koppel en ontvoeren hen. Mandy krijgt drugs toegediend om haar volgzamer te maken, maar ze gaat niet in op de toenadering die Jeremiah zoekt. Meer nog, ze lacht hem uit. De misnoegde valse profeet leert haar vervolgens een lesje dat ik hier graag uit de doeken zou doen, maar het lijkt me beter het moment niet te spoilen. De geknevelde Red mag er alvast op zitten kijken, terwijl hij The Tainted Blade Of The Pale Knight in de zij krijgt.
De sekteleden laten Red getraumatiseerd achter. De arme man wrikt zich los, keilt een fles wodka achterover en tiert het uit. Hij besluit jacht te maken op Jeremiah en zal niet rusten vooraleer hij wraak kan nemen. Een scène waarin hij een immens steekwapen smeedt – een moment dat weggelopen lijkt uit ‘The Lord Of The Rings’ – hoort daar blijkbaar bij. In het heetst van de strijd gaat hij ook aan de slag met een kruisboog en een oversized kettingzaag. Enkele mensen verliezen hun hoofd. Red steekt een sigaret aan met een brandende schedel. Hij krijgt liters bloed in het gezicht wanneer hij de keel oversnijdt van een groteske biker, terwijl er in de achtergrond porno speelt op tv. Zo een film dus.
De innerlijke vortex
In de plot van ‘Mandy’ worden onderwerpen aangesneden zoals het mannelijke ego dat als een giftige paddenstoel is (de woorden van Cosmatos), maar evenzeer gaat het over romantische liefde als een cocon. De echte rijkdom van de film schuilt evenwel voorbij dat relaas. De cineast gebruikt het verhaal van Red & Mandy om een wereld op het scherm te toveren die omschreven kan worden als de audiovisuele verbeelding van stoner metal, een muziekgenre dat elementen combineert van doom metal, psychedelic rock en acid rock.
De film heeft als doel een belevenis te creëren die als een drugtrip is. Irreële kleuren vullen de lucht. De ogen van Mandy zijn zwart. Er verschijnen nieuwe planeten. Een elektrische gitaar scheurt op de soundtrack. Er wordt veelvuldig gebruikt gemaakt van slow motion, crossfades, overlaps en kleurfilters om hallucinaties in het leven te roepen.
De narratieve elementen worden tot een minimum herleid. De aandacht komt veeleer te liggen op de sensorische ervaring, waarbij het verhaal niet langer de essentie is. Cosmatos nodigt ons zo enigszins dwingend uit in zijn brein. ‘Mandy’ voelt als een vertaling van zijn visioenen. Het is een mooi staaltje auteurschap, waarbij een kunstenaar inkijk geeft in zijn neuroses en over het vakmanschap beschikt dit op originele wijze te vertalen naar het scherm.
Het toevluchtsoord van tortelduiven
‘Mandy’ heeft de top 25 gehaald wegens een onverwachte reden. Je zou het niet geloven gezien de bovenstaande beschrijving van het geweld en de waanzin, maar ik vind dit een van de meest romantische films van deze eeuw. Ik heb er ooit lang over nagedacht en de romantische film is mijn favoriet genre, wat een merkwaardige vaststelling was. Helaas kan ik het aantal films dat ik oprecht romantisch vind op een hand tellen. ‘Leaving Las Vegas’ (met alweer Nicolas Cage) komt in me op.
De liefde tussen Red & Mandy mogen aanschouwen is zielsroerend. De twee hebben voor zichzelf een bubbel gecreëerd en wij worden uitgenodigd in dat knusse nest. Het is een hallucinogene wereld weg van de echte wereld, waar andere wetten gelden. De film zien was heel teder, omdat ik mocht ontdekken hoe sacraal deze opgeroepen wereld is voor de geliefden die erin huizen. Cosmatos mag dan wel zijn duivels ontbinden, hij blinkt uit als romanticus.
Verliefd op de nimf en de wraakengel
De onnavolgbare Andrea Riseborough (‘Birdman’) in de rol van Mandy doet me wensen te verdrinken in haar pikzwarte ogen. Velen zouden afgeschrikt worden door haar duisternis, maar wat ben ik net als Red gevallen voor haar. Ik voelde een immense hunkering bij haar te willen zijn. Ik kende Riseborough al even, maar na haar prestatie hier kan ik haar nooit meer vergeten.
Ze geeft op boeiende wijze invulling aan haar personage. Mandy is een introverte vrouw die zich vaak in stilte hult, maar zich als de sterkste gedraagt wanneer nodig. Ze komt over als een kwajongen die in de modder zou spelen, maar oogt als een Balenciaga-model. Het moment waarbij ze naakt uit het water oprijst is fantasierijk, dreigend, romantisch, geil. Het is een wonderbaarlijk personage, gespeeld door een fenomenale actrice.
Tegenover haar staat de immer fantastische Nicolas Cage (‘Vampire’s Kiss’, ‘Face/Off’ en nog duizend andere films). Wat ben ik blij dat hij aan bod komt in de top 25. Ik volg zijn werk al dertig jaar en het is een prachtige acteur. Soms gaat hij er los over, maar het is een eeuwigdurend experiment in expressief acteren. Spijtig dat velen vooral de straight-to-dvd-rommel onthouden die hij doorheen de jaren heeft gemaakt. Gelukkig is er sinds ‘Mandy’ een soort renaissance gaande, die hem terug naar het voorplan brengt. ‘Color Out Of Space’, ‘Pig’ en ’Dream Scenario’ getuigen van zijn blijvend monstertalent. De tijd lijkt me stilaan rijp voor een standbeeld.
Over de rand van de klif
Dat deze psychedelische wraakfilm thuis biedt aan een ontroerende romance, wordt plots heel duidelijk wanneer je de muziek van de betreurde componist Jóhann Jóhannsson erbij neemt. De track ‘Mandy Love Theme’ spreekt daarin boekdelen. Het is een ontzettend mooie score geworden, die een vertederende dimensie toevoegt aan de film. Het is hier thuis ondertussen een feest, met de muziek van ‘Good Time’, ‘Hable Con Ella’ en ook deze ‘Mandy’ op repeat. Er zit nog zoveel moois aan te komen.
Ik hoop dat Cosmatos zijn stijl verder blijft ontwikkelen. Als hij een beproefde wraakfilm tackelt op deze wijze – door die te positioneren binnen een wereld van psychedelica en oprechte romantiek – dan ben ik benieuwd naar wat hij nog allemaal kan.
Bekijk het als volgt: Mandy is bedwelmend. Ze streelt je door de haren, terwijl ze met een zacht gefluister het lawaai van de wereld op afstand houdt. Ze neemt je bij de hand mee naar een klif. Ze houdt van je. Wil je mee met haar over de rand stappen?
Waar te zien? VOD (Amazon Prime Video, AppleTV, Google Play).
Verscheen eerder in deze reeks:
19) ‘Altiplano’ (Peter Brosens & Jessica Woodworth)
20) ‘Spirited Away’ (Hayao Miyazaki, 2001)
21) ‘Silence’ (Martin Scorsese, 2016)
22) ‘Hable Con Ella’ (Pedro Almodóvar, 2002)
23) ‘The Rider (Chloé Zhao, 2017)
24) ‘Hunger’ (Steve McQueen, 2008)
25) ‘Good Time’ (Josh & Benny Safdie, 2017)
%20‘Mandy’){kind=link}