De geboorte van een wereld in Moederteit
Lucy Jones, ‘Moederteit’ 
Lucy Jones deelt haar proces van moeder worden met het boek Moederteit (Matrescence). Deze relatief onbekende term kiest ze om de transitie van vrouw naar moeder aan te duiden. Je wordt niet zomaar moeder zonder slag of stoot. Behalve de puberteit is er geen periode in het leven die zulke dramatische veranderingen met zich meebrengt als de zwangerschap, de bevalling en het prille moederschap. Toch is het een metamorfose die in duisternis gehuld blijft. We praten er enkel over in bedekte termen op fluistertoon met andere ingewijden.
Nu zijn er veel moederboeken van vroeger en nu, vanuit het perspectief van het kind of van de moeder. Vanuit literaire of wetenschappelijke hoek. Denken we maar aan Sprakeloos van Tom Lanoye, Oertijd van Bregje Hofstede, Mijn moeder lacht van Chantal Akerman of The myth of motherhood van Elisabeth Badinter. In de literatuur alvast is de moeder dus niet onzichtbaar. Waarom kruipt dit specifieke boek dan zo onder de huid?
Iedereen parasiet
Het boek is helder opgebouwd in verschillende hoofdstukken die telkens gelinkt worden aan een natuurfenomeen. Van kikkervisjes tot het noorderlicht tot matrifagie, het passeert allemaal de revue. Jones verbindt haar eigen verhaal met verschillende ecologische casestudy’s: verhalen van verandering en aanpassing. Deze extra laag geeft verdieping aan het boek, en toont bovendien de boeiende samenhang tussen moederschap en het universum. Het moederschap betekent immers ook je inschrijven in een systeem dat groter is dan jezelf, en symboliseert de intense verwevenheid van onze wondere wereld.
Jones wil hiermee een leidraad scheppen voor zichzelf en anderen. ‘Door me met de aarde te verbinden – met de aarde mee te denken – kon ik helderder zien en denken.’ Het is een gids die ze nodig heeft in die moeilijke periode van het prille ouderschap.
Door die vele verschillende invalshoeken geeft het boek een genuanceerd beeld van wat moederschap is. Het is net die gelaagdheid die het zo sterk maakt.
‘Mijn kinderen hebben me vreugde, voldoening, vervulling, verwondering en verrukking in overvloed gebracht, maar dat is maar een deel van het verhaal. Dit is de rest.’ 28
Stijlbreuk
Niet alleen qua thematiek probeert het boek verschillende perspectieven te bieden, ook wat stijl betreft gaat Jones alle kanten uit. Ze verwijst naar ouder en recent onderzoek, combineert interessant recent wetenschappelijk onderzoek met biologische, sociologische en filosofische feiten of bedenkingen. Daarnaast vertelt ze een persoonlijk, haast poëtisch verslag van wat moeder zijn voor haar concreet betekent. Ze verwerkt ook haar ideeën over de grenzen van (verbale) taal in het boek.
Die werveling van stijlen, autofictie en poëzie naast meer wetenschappelijke essayistische taal, werkt wonderwel. Het laat ruimte voor vrije interpretatie, ruimte om in de toekomst ook andere boeiende nieuwe inzichten naast de hare te plaatsen. Het maakt het boek pretentieloos en alomvattend.
Moederschap raakt alles. Het verandert het dagelijks leven met slaapgebrek en allerhande praktische zaken. Maar het vraagt ook psychologische aanpassingen in al je betekenisvolle relaties en geeft je in een nieuwe rol in je leven en de maatschappij. Moederschap confronteert bovendien met existentiële thema’s als leven en ziekte, zorgzaamheid, en de eindigheid van het bestaan. Jones behandelt al deze en talloze andere met de grootste behoedzaamheid. Ze stelt ook maatschappelijke vragen over de onzichtbaarheid van zorg, en de veranderde rol van de vader. Kunnen we kinderen eigenlijk wel zonder netwerk opvoeden? Hoe zit met alleenstaande ouders in de huidige hyperindividualistische samenleving? Ze werpt vragen op, en dwingt de lezer na te denken en niets als vanzelfsprekend aan te nemen.
Potentiële empowerment
Moederteit eindigt hoopvol met de gedachte van moederschapskracht, de idee dat met moederschap ook een motor voor maatschappelijke verandering ontstaat, een bevrijdende praktijk die ons kan redden van een op hol geslagen kapitalisme. Ze bepleit een bewustwording voor de onderdrukkende neigingen van het instituut moederschap. Moet een moeder niet net vrij zijn? Ze pleit voor een nieuwe taal, vrij van discriminerende of betuttelende toon. Ze strijdt voor een nieuwe maatschappij, waarin we oog krijgen voor de noodzakelijke verstrengeling van eenieder. Waarin zorg en afhankelijkheid centraal staat, en geen afkeer of afkeuring wekken. Moeders zijn een prachtig symbool van die symbiotische wereld.
Een must-read voor mannen en vrouwen, ouder of kind van. Het is moedertijd!
