Schurende geschiedenis
Luc Devoldere, ‘Zwerven langs de limes’ 
Waarom reist iemand? Is het omdat zij/hij vindt dat dit hoort bij een bepaalde levensstijl? Of verlaat de reiziger het huis omdat er een behoefte bestaat kennis te koppelen aan een directe ervaring?
Luc Devoldere behoort tot de tweede categorie. In het lijvige ‘Zwerven langs de limes’ doorkruist hij het vroegere Romeinse Rijk, op zoek naar de verbinding tussen tussen verleden en heden. De reis brengt hem van Nederland over de Balkan tot aan de grens met Syrië.
Een grillig parcours, waarbij de auteur terugvalt op geschiedenis om zichzelf te navigeren doorheen het web van feiten en verhalen waarmee hij onderweg geconfronteerd wordt.
De manier waarop Devoldere geschiedenis benadert, verschilt met de aanpak die Bart Van Loo hanteert. Van Loo serveert zijn lezers boeken solide pageturners: narratief en chronologisch geconstrueerd als een detective. Aan dergelijk leescomfort gaat de structuur van ‘Zwerven langs de limes’ voorbij.
Bij de les blijven
Dit boek is weerbarstig. Devoldere strooit slag om slinger met data, maakt uitweidingen en lijkt bij momenten op een nazaat van de Romeinse biograaf Suetonius. Het zorgt ervoor dat je continu bij de les dient te blijven. De beloning daarvoor is echter groot.
In Turkije doet hij bijvoorbeeld de stad Sinop aan, de stad waar de filosoof Diogenes is geboren. Een man die volgens zijn biograaf het woord ‘kosmopoliet’ voor het eerst gebruikte. Niet langer de gemeenschap was de norm, maar het individualisme kreeg de vrije baan. Het vormt voor Devoldere de aanleiding om een brug te slaan naar onze wereld:
Met Diogenes is de dichotomie in de wereld gekomen die vandaag luider dan ooit door de echokamers van het internet giert: je bent dorps, leeft onder je kerktoren, onherroepelijk provinciaal – of je bent stedelijk en kosmopoliet. Bekrompen of open van geest […] Die dichotomie lijkt me fout. De grote opdracht van elke politieke ordening en constructie bestaat er vandaag in om te gaan met de spanning tussen ruimte en plaats […], om ze allebei te denken en in hun waarde te plaatsen.
Op bezoek in Jeruzalem bezoekt hij de Rotskoepel, waar een rots het middelpunt van de wereld aanduidt. De overlevering wil dat de aarde hier werd geschapen, dat Adam er uit stof werd gemaakt. Maar ook hier blijkt de mythe niet bestand tegen de realiteit:
We mogen van onze gids onze hand in een gat steken en de heilige rots aanraken. ‘Ruik nu aan je hand’. De rots wordt hier elke dag met goedkoop parfum uit een flesje besprenkeld.
Wanneer hij iets later in Masada in gesprek raakt met een Fransman die een maand voordien naar Israël was geëmigreerd, vertrouwt die hem toe dat hij leeft in het veiligste land ter wereld.
Even dacht ik te repliceren: nee, het meest beveiligde
Dit is de algemene teneur in ‘Zwerven langs de limes’. Devoldere blijkt een afkeer te hebben van geïnstitutionaliseerde manieren van herinneren. In Kalkriese vindt hij de exacte plaats waar de Germanen de Romeinen vernederden en treft er een slagveldpark aan. Het feit dat de locatie gehuurd kan worden voor bedrijfsfeestjes en archeologen er in de weer zijn als ‘senioren’ die schoffelen in hun moestuintjes, doet hem besluiten liever ‘Gladiator’ te bekijken.
Fata morgana
In zijn nawoord lezen we dat hij dit boek vijftien jaar met zich heeft meegedragen. We kunnen dat makkelijk geloven. Dit is een werk van iemand die actief rond zich heen kijkt, converseert en reflecteert. In een vorig werk schreef Devoldere de conversatie te prefereren boven de communicatie.
Net zoals voor hem geschiedenis geen nostalgische fata morgana is, maar een vertrekpunt om onze samenleving kritisch te bekijken.
