Safae El Khannoussi opent de weg naar een nieuw continent
Safae El Khannoussi, ‘Oroppa’ 
Met haar debuutroman ‘Oroppa’ opent Safae El Khannoussi de weg naar een nieuw continent. ‘Oroppa’ is de Arabische naam voor Europa en laat een continent zien waar ruimte wordt gemaakt voor stemmen die anders onopgemerkt blijven, waar verhalen worden verteld die zich afspelen buiten de gebaande paden van de traditionele Europese roman van bijvoorbeeld Ilja Leonard Pfeijffer (2018) of Koen Peeters (2009).
Een alternatief Europa vanuit een gekraakt huis
In ‘Oroppa’ neemt El Khannoussi de lezer mee naar een gekraakt huis in Amsterdam, waar de Joods-Arabische kunstenares Salomé Abergel verdwijnt op het moment dat haar folteraar, Yousef Slaoui, in beeld komt. Dit vertrekpunt biedt een unieke en onderbelichte kijk op de stad Amsterdam. Het huis, een microkosmos van creativiteit en chaos, vormt het decor voor een diepgaande verkenning van kunst en cultureel geheugen. El Khannoussi slaagt erin om de fysieke ruimte van het gekraakte huis om te zetten in een metaforische ruimte waar stemmen en verhalen die normaal worden genegeerd, naar voren komen en elkaar doorkruisen. De kunstenares liet namelijk een reeks schilderijen achter die inzicht geven in de recente geschiedenis van Marokko.
Ingebedde verhalen en historische parallellen
Een interessant aspect van de roman is de manier waarop ingebedde verhalen, zoals de fictieve roman ‘We waren vrienden’ van Eva Beet, worden gebruikt om parallellen te trekken met bredere historische en politieke contexten. In ‘We waren vrienden’ worden een man en een intelligente hond gevangen gehouden in Marokko, waarbij de hond, die te veel weet, voortdurend wordt ondervraagd. Deze metafoor van onderdrukking en kennis vormt een echo van de ervaringen van linkse intellectuelen die in de jaren 1970 gevangen werden gezet.
Het massaproces in Casablanca van 1977, waarin zo’n beetje de grote leiders van de marxistisch-leninistische studentenbeweging waren veroordeeld tot decennialange gevangenisstraf, had de hele beweging in de kiem gesmoord, de ‘taalkundige guerrilla’s’ van het tijdschrift ‘Souffles’ lagen god weet waar te verpieteren en ik was als de dood, als de dood, dat een of andere gek op mijn gedichten zou stuiten. (373)
Jaren van Lood
El Khannoussi’s onderzoek naar gevangenissen aan de Universiteit van Amsterdam kan gelezen worden tegen de achtergrond van figuren zoals Abraham Serfaty, een Marokkaanse activist die vocht tegen de politieke onderdrukking in de ‘Jaren van Lood’. De geschiedenis van ‘Souffles’ , een invloedrijk Marokkaans tijdschrift dat in 1966 werd opgericht door Abdellatif Laâbi en een groep avant-garde dichters, kan in het Engels nagelezen worden in ‘Souffles-Anfas: A Critical Anthology from the Maroccan Journal of Culture and Politics’, in 2015 uitgegeven door Stanford University Press. De essays en gedichten bieden de hedendaagse postkoloniale lezer inzicht in de tijdsgeest van toen.
Kunst als cultureel geheugen
Meer dan een roman is ‘Oroppa’ een krachtig statement. Het is een oproep om voorbij de oppervlakkige pracht en praal van het toeristische Europa te kijken en de verhalen te ontdekken die in de schaduwen liggen. Safae el Khannoussi biedt ons een verhaal dat niet alleen diep geworteld is in de complexiteit van identiteit en geschiedenis, maar dat ook een uitdaging vormt voor de manier waarop Europese literatuur doorgaans wordt geconstrueerd en geconsumeerd.
Lezen opent deuren
‘Oroppa’ is een noodzakelijke toevoeging aan het Europese literaire landschap. Het is een roman voor lezers die op zoek zijn naar een ander soort Europese literatuur, een literatuur die niet bang is om de ongemakkelijke waarheden van onze tijd te onderzoeken en te belichten. Safae El Khannoussi heeft met ‘Oroppa’ een deur geopend naar een nieuw continent, en het is aan ons om die deur verder open te duwen en deze nieuwe wereld te verkennen.
