De curieuze kronkels van Rob van Essen
Rob van Essen, ‘Een man met goede schoenen’ 
Rob van Essen publiceerde elf boeken die stuk voor stuk een beperkt, maar trouw publiek opleverden. Ook andere schrijvers uitten zich als fan van de Nederlandse schrijver, maar de grote weerklank bleef uit. Dat veranderde toen hij in 2019 de Libris won met ‘De goede zoon’, zijn twaalfde werkstuk. Zijn ster rees en de verkoop steeg. Nu voegt hij ‘Een man met goede schoenen’ toe aan zijn repertoire, een verhalenbundel met eerder gepubliceerd werk. Zijn dertiende publicatie. Elke bijgelovige ziel weet dat het getal ongeluk brengt, maar geldt dat ook voor de Nederlandse schrijver?
‘Een man met goede schoenen’ bundelt verhalen van Rob van Essen die de voorbije jaren verschenen in verschillende tijdschriften, een krant en zijn eigen weblog ‘Reddend Zwemmen’. Mocht je malafide bedoelingen hebben zou je kunnen stellen dat Van Essen en zijn uitgeverij het huidige succes van de schrijver te gelde willen maken, maar dat zou de bundel onrecht aandoen. Eerder moet je het zien als een kennismaking met de vele vreemde kronkels in het hoofd van de schrijver. Toch voor zijn nieuwe schare fans is het een ideale introductie tot zijn uitdagende werk. Want hoe realistisch de verhalen ook mogen beginnen, telkens veroorzaakt een onvoorziene omstandigheid een afdaling in een absurd universum.
Ongeloofwaardigheid opschorten
Van Essen hanteert een spontane manier van vertellen. Het anekdotische karakter zorgt voor herkenning en meegaandheid bij de lezer. Tot de schrijver het welletjes vindt. Op dat moment verwerpt hij de banaliteit van het alledaagse bestaan. Van Essen heeft veel strips en sciencefiction gelezen en die bagage zet hij met het volle gewicht op de transportband richting stijl. Hij kan zich nu eenmaal niet bedwingen.
Je moet als lezer wel bereid zijn om mee te gaan in de vaak absurde situaties die de schrijver je voorschotelt. Suspension of disbelief noemen ze dat dan; de ongeloofwaardigheid in fictie een kans geven. Van Essen daagde de lezer al uit in ouder werk en met zijn veelgelezen roman ‘De goede zoon’, maar drijft het op de spits in een aantal verhalen van ‘Een man met goede schoenen’. Soms werkt het, soms werkt het niet. Schrijver en uitgever hebben mogelijk iets te enthousiast verhalen verzameld. Een strengere selectie was hier wel aan de orde geweest en had een meer coherente bundel kunnen opleveren. Maar de verhalen waar het effectief werkt, zijn pareltjes.
Als vanzelf
In ‘J.O.S. Days’ bijvoorbeeld is het doorbreken van de dagelijkse gewoonte aanleiding tot nieuwe, bevreemdende avonturen. ‘Omdat mijn gebruikelijke route was afgesloten daalde ik af naar de wijk met rijtjeshuizen onder aan de dijk.’ En even verder: ‘Het was de logische voortzetting van mijn wandeling, alsof die een doel had waarvan ik tot nu toe niet op de hoogte was geweest.’
Bovenstaand citaat verklikt misschien wel Van Essens werkwijze. Het lijkt alsof hij begint te schrijven zonder duidelijk plan, zonder uitgewerkte plot. Alles ontstaat op het moment. De ene zin inspireert de volgende. Dan moet je als schrijver vaardig genoeg zijn om hetgeen je start ook af te ronden. Van Essen slaagt daar meestal wonderwel in. En al is het soms vergezocht, het blijven prikkelende verhalen die de fantasie vieren.
